Η Χαρισμάθεια είναι ένας νεοσύστατος οργανισμός, ο οποίος δίνει έμφαση στην ανάπτυξη των χαρισματικών παιδιών, στην υποστήριξη και την αναγνώριση τους. Αποτελεί μια ευρύτερη συνεργασία και συμπόρευση όλων των δυνάμεων που ασχολούνται με τα παιδιά αυτά, με σκοπό την εφαρμογή του αυτονόητου και λογικού στην εκπαίδευση.O Αλέξανδρος Παπανδρέου ιδρυτής και πρόεδρος της Χαρισμάθειας μας μιλάει για την προσπάθεια τους και για το μέλλον των χαρισματικών παιδιών.
Για ποιο λόγο υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας ενός οργανισμού σαν το δικό σας;
Υπάρχει ένα προφανές κενό στην εκπαίδευση. Δεν θεωρούμε ότι κάνουμε κάτι καινοτόμο. Δεν θεωρούμε ότι αυτή τη στιγμή ανοίγουμε τα μάτια στον κόσμο και του λέμε κάτι ρηξικέλευθο, λέμε τα αυτονόητα. Είναι τραγικό στην Ελλάδα του 2015 να κάνουμε κάτι αυτονόητο και να μας κοιτάνε όλοι με θαυμασμό σαν να κάνουμε κάτι πρωτοποριακό. Όταν είμαστε σε μια κρίση και λέμε ότι επιδιώκουμε και επιθυμούμε την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία, τις καινούργιες ιδέες, μεγαλύτερο ακαθάριστο προϊόν, μεγαλύτερη παραγωγή, το βασικό μας ερώτημα θα έπρεπε να είναι από πού θα έρθουν αυτά. Η πρώτη μας ύλη δεν πρέπει να είναι άνθρωποι οι οποίοι έχουν μάθει να σκέφτονται και να δημιουργούν; Οπότε εκ των πραγμάτων χρειάζεται να μπορείς να αναπτύξεις την δημιουργικότητα και την κριτική ικανότητα.
Στην βιομηχανική επανάσταση έγινε μια σημαντική πρόοδος λέγοντας ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να περάσουν υποχρεωτικά από το στάδιο της εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση όμως δεν μπορεί να μείνει στο στάδιο εκείνης της περιόδου. Δεν γίνεται να είναι τυποποιημένες μέθοδοι. Πλέον ο άνθρωπος καλείτε να δημιουργήσει και να έχει κρίση.
Ο ρόλος της Χαρισμάθειας δεν γίνεται σήμερα από τα πειραματικά σχολεία;
Είναι κάτι που θα έπρεπε να κάνουν τα πειραματικά σχολεία. Τόσο τα πειραματικά όσο και τα πρότυπα έχουν χάσει τον ρόλο τους. Εμείς μιλάμε για εναλλακτικούς τρόπους εκπαίδευσης, για διαθεματικότητα, περισσότερη διδασκαλία αντικειμένου παρά για διδασκαλία μεθοδολογιών, για μια ολιστική προσέγγιση των πραγμάτων.
Πλέον τα πειραματικά έχουν υποβαθμιστεί. Θα έπρεπε να είναι ένας χώρος που θα έπαιρνε μαθητές που έχουν ανάγκη από ένα διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας και να μπορέσει να τους διαμορφώσει με ένα διαφορετικό τρόπο από αυτόν που θα το διαμόρφωνε ένα συμβατικό σχολείο. Αυτό που κάνουν τα πειραματικά σχολεία είναι να παίρνουν μαθητές στην τύχη, που σημαίνει ότι δεν ξέρουμε αν αυτοί οι μαθητές χρειάζονται μια διαφορετική προσέγγιση. Η διαδικασία επιλογής δεν πρέπει να είναι με κλήρωση, ή με τεστ γνωστικού αντικειμένου, δεν θα έπρεπε να είναι με το αν ένας μαθητής είναι άριστος ή όχι, αλλά αν ο μαθητής αυτός μπορεί να αναπτύξει τον τρόπο σκέψης του με έναν διαφορετικό τρόπο.
Ο τρόπος αυτός διδασκαλίας δεν θα έπρεπε να αφορά όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως διαχωρισμού;
Εμείς προτείνουμε διδασκαλία μέσα σε τάξεις πολλαπλών ταχυτήτων. Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα τα παιδιά χωρίζονται με βάση το όνομα τους και ούτε καν τα ενδιαφέροντα τους ή τις ικανότητες τους ή ακόμα και τις επιδόσεις τους.
Μέσα σε αυτές τις τάξεις λοιπόν προτείνουμε στρατηγικές διδασκαλίες έτσι ώστε όλα τα παιδιά, τα χαρισματικά, τα παιδιά του μέσου όρου, τα παιδιά που είναι κάτω από τον μέσο όρο να μπορούν να μάθουν ταυτόχρονα. Η δημιουργικότητα και η κριτική ικανότητα χρειάζεται σε όλα τα παιδιά.
Τα χαρισματικά παιδιά δεν μπορούν χωρίς τη δημιουργικότητα και την κριτική ικανότητα, δεν μπορούν σε ένα αποστειρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, δεν μπορούν να μπουν στο κουστούμι του μέσου όρου, δεν μπορούν να παπαγαλίσουν. Αν λοιπόν συνεχίσουν έτσι κάποια στιγμή απλά θα παρατήσουν το σχολείο. Είναι αναγκαιότητα λοιπόν το σχολείο σήμερα να μπολιαστεί με όλα τα παραπάνω στοιχεία που φέρνουμε ως Χαρισμάθεια με σκοπό να μην υπάρχει ταβάνι στην εκπαίδευση.
Τι προγράμματα τρέχετε σήμερα στη Χαρισμάθεια;
Αυτή τη στιγμή έχουμε 4 προγράμματα. Το 1ο αφορά παιδιά του δημοτικού (8-12 ετών), όπου εκεί προσπαθούμε να καλύψουμε όλο το εύρος των γνωστικών αντικειμένων. Ξεκινάμε από μυθολογία, περνάμε στη συμπαντολογία και τη θεωρία της σχετικότητας φτάνουμε μέχρι και στη δημιουργία της γης και στη θεωρία του Δαρβίνου. Τα παιδιά αυτά καλούνται στο δημοτικό να γνωρίσουν όλα τα αντικείμενα για να συνεχίσουν στο 2ο πρόγραμμα (γυμνάσιο), στο οποίο γίνεται εμβάθυνση. Έχουν αναγνωρίσει λοιπόν από το δημοτικό τι είναι αυτό που τους αρέσει και καλούνται πλέον στο γυμνάσιο και το λύκειο να εμβαθύνουν και να κάνουν κτήμα τους αυτό που τα ίδια έχουν επιλέξει.
Πέρα από αυτά έχουμε και κάποια συμπληρωματικά προγράμματα. Το ένα απευθύνεται σε γονείς και είναι κύκλος συμβουλευτικής. Αυτό γίνεται με σκοπό οι γονείς να καταλάβουν λίγο περισσότερο τα παιδιά τους, να κατανοήσουν ότι οι συμβατικές μορφές αντιμετώπισης ενός παιδιού δεν βρίσκουν ανταπόκριση στα χαρισματικά παιδιά γιατί έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης, άλλα κίνητρα, διαφορετικό τρόπο αντίληψης.
Το τελευταίο πρόγραμμα είναι επιμόρφωση εκπαιδευτικών. Επειδή μιλάμε για τάξεις πολλαπλών ταχυτήτων, προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους εκπαιδευτικούς να ανταποκριθούν έτσι ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να αναπτύξουν στο έπακρο τις δυνατότητες τους.
Τα παιδιά που ακολούθησαν τα προγράμματα σας βρήκαν κάποια ουσία ερχόμενα σε εσάς, ουσιαστικά αυτό που δεν έβρισκαν στο σχολείο τους. Αυτό δεν τους δημιουργεί μια ολοένα μεγαλύτερη αποστροφή προς το συμβατικό σχολείο;
Τα παιδιά αυτά ήδη αισθάνονται διαφορετικά, ήδη δεν καλύπτονται από το εκπαιδευτικό σύστημα. Εμείς λέμε στα παιδιά που βλέπουν ότι δεν χωράνε στο σχολείο τους, ότι 
υπάρχει αποκούμπι, ότι υπάρχει δυνατότητα η εκπαίδευση να γίνει με διαφορετικό τρόπο. Τα παιδιά αυτά μπορούν να πηγαίνουν στο σχολείο αφενός για να πάρουν γνωστικά ότι έχει να τους δώσει και αφετέρου να κοινωνικοποιηθούν ναι να καλύψουν συναισθηματικές ανάγκες. Συμπληρώνοντας όμως τις ανάγκες τους με τα προγράμματα μας θα έχουν απεμπλακεί από τη δέσμευση ότι πρέπει να πάνε στο σχολείο για να μάθουν, γιατί θα ξέρουν ότι η εκπαίδευση δεν είναι μόνο ότι υπάρχει στο σχολείο. Θα περάσουν έτσι σε μια διαδικασία αυτοβελτίωσης και αυτονομίας στη μάθηση.
Στην πυραμίδα του Maslow το κομμάτι της κοινωνικής αποδοχής και ιδιαίτερα στο χώρο του σχολείου αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Όταν λοιπόν ένα παιδί βλέπει ότι δεν μπορεί να συμβαδίσει με τους συνομήλικους του γιατί έχει διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης των πραγμάτων από την καθημερινότητα του πως θα καλύψει το κομμάτι της κοινωνικοποίησης;
Στην πυραμίδα του Maslow είναι στα υψηλότερα επίπεδα η κοινωνική αποδοχή. Το παιδί αυτό όμως εκ των πραγμάτων νιώθει αποκομμένο. Για να μπορέσει να καλύψει το ζήτημα της κοινωνικής αποδοχής αναγκάζεται να θυσιάσει την προσωπική πληρότητα που είναι το υψηλότερο επίπεδο. Οπότε ο ίδιος δεν αισθάνεται πλήρης απλά και μόνο για να μπορεί να αισθάνεται κοινωνικά αποδεκτός.
Το παιδί πρέπει να απεμπλακεί από αυτό συγκρουσιακό πλαίσιο. Πρέπει να κατανοήσει ότι δεν έχει πρόβλημα, δεν είναι κακό που θέλει να ρωτήσει κάτι που είναι εκτός ύλης, δεν είναι κακό που ξέρει πράγματα που οι συμμαθητές τους δεν ξέρουν. Όταν λοιπόν βγει από αυτό το πλαίσιο θα καταλάβει ότι δεν έχει να αποδείξει κάτι στους γύρω του και πλέον θα πηγαίνει στο σχολείο και θα αναπτύσσει τις κοινωνικές του δεξιότητες. Θα αναπτύσσει διαφορετικές τακτικές επικοινωνίας με τους άλλους γιατί πλέον δεν θα προσπαθεί να αποδείξει κάτι. Αν θα έχει βρει προσωπική πληρότητα, δηλαδή αποδεχτεί τον εαυτό του, θα ζητήσει από τους άλλους να τον αποδεχτούν όντας αυτός που είναι και όχι αλλάζοντας.
Αυτή τη στιγμή τι πρέπει να αλλάξει στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο να πούμε ότι πρέπει να επενδύσουμε σε καινούργιου τύπου σχολεία. Αυτό που χρειάζεται είναι να υπάρξουν καινούργιου τύπου εκπαιδευτικοί, ιδιαίτερα στις μικρότερες τάξεις, τα μαθήματα να γίνουν διαθεματικά, να σπάσουν τα όρια μεταξύ των μαθημάτων. Έτσι τα παιδιά θα κατανοήσουν ότι υπάρχει μια ολιστική προσέγγιση και όχι μια αυστηρή διδακτέα ύλη την οποία πρέπει να την απομνημονεύσουν. Πρέπει τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται την πληροφορία. Είμαστε στην εποχή της πληροφορίας και αυτό που καλούμαστε να κάνουμε όλοι μας είναι να μάθουμε πώς να την διαχειριζόμαστε και πώς να την αξιοποιούμε και να μην παραμένει η πληροφορία απλά ένα δεδομένο. Πρέπει η εκπαίδευση να περάσει στην εποχή της πληροφορίας.
Επίσης είναι πολύ μεγάλο τροχοπέδη οι πανελλήνιες οι οποίες ¨λένε¨ στον μαθητή ότι πρέπει να απομνημονεύσει ένα συγκεκριμένο όγκο πληροφορίας, τον οποίο θα αναπαράγει για να περάσει σε μια σχολή. Είναι πολύ στρεβλό. Είναι σαν δίνουμε ISO σε έναν μαθητή. Ας μπει στο πανεπιστήμιο και αν δεν μπορεί να ανταπεξέλθει ας πάει σε κάποιο άλλο ίδρυμα. Για ποιο λόγο να τιμωρούμε ένα μαθητή ο οποίος δεν ήταν καλός στο σχολείο αν στο πανεπιστήμιο κάνει πάταγο; Προφανώς το σχολείο δεν ήταν στα μέτρα του και δεν έβγαλε καλό βαθμό.
Δεν θα ήταν προτιμότερο τα χαρισματικά παιδιά να ανιχνεύονται σε πιο μικρές ηλικίες;
Η ανίχνευση της χαρισματικότητας μπορεί να γίνει από 6 χρονών, αλλά ποτέ δεν είναι αργά για οποιοδήποτε παιδί. Στην Αμερική υπάρχουν ψυχομετρικά εργαλεία για ηλικίες 3,5 ετών ενώ στην Ελλάδα έχουμε από την ηλικία των 6 ετών.
Το ζήτημα είναι ότι όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το αν είναι χαρισματικά ή όχι, πρέπει να αναπτύξουν την κριτική ικανότητα, τη σύνθεση πληροφοριών και τη δημιουργία. Να υπάρχει καινοτόμα σκέψη, ανάλυση και επαγωγή. Διαδικασίες που είναι αυτονόητες αλλά δυστυχώς κατά παράδοξο τρόπο συζητάμε αν πρέπει να μπει η δημιουργικότητα και η κριτική ικανότητα στην εκπαίδευση. Οφθαλμοφανώς χωρίς αυτά δεν μπορούμε να προχωρήσουμε και καλούμαστε μόνοι μας να τα αναπτύξουμε στο μέτρο του δυνατού.
Είναι σημαντικό όμως να πούμε ότι δεν ευθύνεται μόνο η δομή των σχολείων αλλά επίσης και των πανεπιστημίων που βγάζουν τους εκπαιδευτικούς του αύριο. Οι δάσκαλοι και οι εκπαιδευτικοί στα πανεπιστήμια διδάσκονται μεθοδολογίες και όχι αντικείμενα. Αν κάποιος μαθητής αποκλίνει από τη μεθοδολογία έχοντας σωστά αποτελέσματα, ο καθηγητής είναι παροπλισμένος. Η διαφορετικά του και η αποκλίνουσα σκέψη καταστέλλονται αντί να επικροτηθούν.
Αυτή τη στιγμή με ποιους συνεργάζεστε;
Με δασκάλους, εκπαιδευτικούς, διδάκτορες, με παιδοψυχολόγους που μας παρέχουν ψυχομετρικά εργαλεία, εταιρείες που μας βοηθάνε να εντάξουμε το gamification σε όλη τη διαδικασία, εκπαιδευτικοί που διαμορφώνουν το περιεχόμενο και μια σειρά ανθρώπων που έχουν στοιχηθεί πίσω από την προσπάθεια του οργανισμού οι οποίοι επιθυμούν να συνεισφέρουν.
Υπάρχουν αποτελέσματα που μπορείτε να παρουσιάσετε;
Ακόμα και από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας είχαμε δει τρομερή μεταστροφή στα παιδιά. Κάποια είχαν κερδίσει πάρα πολλά σε κάλυψη συναισθηματικών αναγκών ενώ άλλα κέρδισαν στο γνωστικό κομμάτι.Βέβαια να πούμε ότι κανένα παιδί δεν πρόκειται από εμάς να πάρει πιστοποίηση ότι είναι χαρισματικό ή ότι δεν είναι. Θέλουμε να βοηθήσουμε έτσι ώστε τα παιδιά να γίνουν πιο ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Όσα παιδιά νιώθουν ότι από εμάς έχουν κάτι να κερδίσουν θα μείνουν, αν όμως θεωρούν ότι δεν κερδίζουν κάτι καλό θα ήταν να φύγουν. Τα παιδιά για εμάς δεν είναι χρήματα που τους βλέπουμε ως πελάτες.
Αν θέλουμε να μιλήσουμε με ποσοστά ένα 75% των παιδιών που ήρθε πέρυσι συνεχίζει και φέτος. Υπάρχουν παιδιά που έχουν ολοκληρώσει ήδη 3 χρόνια και φέτος θα μπουν στη 4η χρονιά.
Φεύγοντας από εσάς καταφέρνουν να διαχειριστούν την πίεση;
Το καταφέρνουν γιατί την έχουν γνωρίσει από πριν. Μέσα στα προγράμματα τους πιέζουμε εμείς οι ίδιοι και μάλιστα τους λέμε από την αρχή ότι θα αποτύχουν. Έτσι θα μάθουν να διαχειρίζονται την αποτυχία, μαθαίνουν να διαχειρίζονται την πίεση. Μπαίνουμε λοιπόν στη διαδικασία να μιλήσουμε για την αδράνεια, την πίεση, να μην προσδιορίζει τον εαυτό του μέσα από την αποτυχία ή την επιτυχία και να μπορεί να δέχεται την πίεση μόνο όταν αυτή έχει κάτι να του δώσει.
Οπότε αν κάποιο παιδί θέλει να έρθει που μπορεί να απευθυνθεί;
Θα πρέπει να μας στείλει ένα mail στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.. Υπάρχει μια διαδικασία επιλογής η οποία θα γίνει 31 Οκτωβρίου, τα μαθήματα ξεκινάνε στις 21 Νοεμβρίου. Το παιδί θα πρέπει να έρθει και να δούμε την δημιουργικότητα του, την αντίληψη του, τα ενδιαφέροντα του ακόμα και τα κίνητρα του με σκοπό να δούμε αν έχει να κερδίσει από το πρόγραμμα. Δεν σημαίνει ότι αν ένα παιδί είναι έξυπνο θα το πάρουμε στο πρόγραμμα, όπως επίσης και αν κάποιο παιδί δεν είναι εξαιρετικά έξυπνο δε θα επιλεγεί. θα πάρουμε τα παιδιά που έχουν το κίνητρο να σηκωθούν Σάββατο πρωί γιατί θα θέλουν να μάθουν ένα γνωστικό αντικείμενο που δε διδάσκεται στο σχολείο.
ΦΩΤΟ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ
Απόστολος Ζαβιτσάνος
Υπεύθυνος Δημοσιογραφικής Τεκμηρίωσης