Σε δύο χρόνια τα κεράκια της γενέθλιας τούρτας θα είναι αισίως εκατό. Κι αν, όπως λέει κι ο λαός για να ξορκίσει τις αντιξοότητες της ζωής, τα εκατό πρώτα χρόνια είναι δύσκολα, τότε η Δ.Ι. Φειδάς A.E. και τα Boxer που θα γιορτάζουν τον πρώτο τους αιώνα, θα είναι η τρανή απόδειξη πως σ΄ αυτή τη ζωή τα πάντα είναι εφικτά αρκεί να το θελήσει κάποιος.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο κάποιος δεν είναι άλλος από την κυρία Μίνα Φειδά, η οποία παίρνοντας τη σκυτάλη από τον πατέρα της Δημήτρη Φειδά, ταλαντούχο ζωγράφο και σχεδιαστή των παπουτσιών που παρήγαγε τα μετά κατοχικά χρόνια η βιοτεχνία στου Ψυρρή, τον παππού της Γιάννη Φειδά, ο οποίος έφερε το 1919 από την Αμερική τα πρώτα μηχανήματα στην Καλαμάτα για να οργανώσει το μηχανοποίητο παπούτσι, έχει περίοπτη θέση ανάμεσα στους επιχειρηματίες, τους καταναλωτές και τους εργαζόμενους στο εργοστάσιο της.
Η κυρία Μίνα Φειδά η οποία έχει αποσπάσει και τιμητική διάκριση “Skywalker – επιχειρηματικότητα» διαθέτει τον εξής σπάνιο συνδυασμό: κοφτερό μυαλό έμπειρου επιχειρηματία με ευαισθησία αθώου μικρού παιδιού. Γιατί εάν δεν είναι έτσι, τότε πως εξηγείται ότι αφ΄ ενός αρνείται να κάνει απολύσεις, ξεπερνά με υπομονή την οικονομική κρίση που πλήττει και την επιχείρηση της και ετοιμάζεται για νέες συνεργασίες ώστε να προωθήσει και πάλι το παπούτσι της στην παγκόσμια αγορά;
- Η ειδησεογραφία των ημερών καταγράφει , για μια ακόμη φορά, το κλείσιμο επιχειρήσεων. Αντιθέτως, η εταιρεία Δ.Ι. Φειδάς έναν αιώνα ζωής. Πως τα έχετε καταφέρει;
- Ζήσαμε πάρα πολύ δύσκολες ώρες. Η οικονομική κρίση μας βρήκε ενώ είχαμε ξεκινήσει μια μεγάλη επένδυση: τη μεταφορά του εργοστασίου μας στη βιομηχανική ζώνη του Μενιδίου, που μας κόστισε 23.500.000 εύρω. Το νέο εργοστάσιο (σ.σ εγκαινιάστηκε το 2010) έχει τη δυναμική κατασκευής 8.500 ζευγαριών παπουτσιών ανά βάρδια και θα μπορούσαν να δουλεύουν τρεις βάρδιες την ημέρα. Οδηγηθήκαμε σε αυτήν επένδυση γιατί τότε όλη την παραγωγή μας την απορροφούσε η Ελλάδα με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να κάνουμε εξαγωγές – εκτός από πολύ λίγα παπούτσια που εξάγαμε στην Κύπρο. Επομένως, τότε, είχαμε αποφασίσει να δημιουργήσουμε την υποδομή για να υποστηρίξουμε την απόφαση μας να ξαναβγούμε στην αγορά του εξωτερικού.
- Που σημαίνει ότι έχετε αυξήσει και την παραγωγή σας;
- Καθόλου. Η κρίση δεν μας το επέτρεψε. Δημιουργήσαμε την υποδομή για να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε μεγαλύτερη παραγωγή και εξαγωγές. Σήμερα όμως, μέχρι στιγμής, παράγουμε μόλις 2.000 ζευγάρια παπούτσια. Πριν από ένα χρόνο, ακόμη λιγότερα. Ξέρετε… όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Έχουμε περάσει κι άλλες κρίσεις, όμως τις ξεπεράσαμε με προσπάθεια και με καλή παρουσία στην αγορά. Μου έλεγαν για παράδειγμα οι οικονομικοί σύμβουλοι της εταιρείας πως εάν απέλυα τους μισούς υπάλληλους δεν θ είχαμε οικονομικό πρόβλημα στην εταιρεία. Εγώ όμως είχα άλλη άποψη: συγκέντρωσα το προσωπικό και τους ζήτησα να συναποφασίσουμε εάν θα γίνουν απολύσεις , ή, θα παραμείνουμε όλοι στην εταιρεία αλλά θα δουλεύουμε όσες ημέρες έχουμε δουλειά. Αποφασίσαμε όλοι μαζί να υποστηρίξουμε αυτήν την επιλογή, η οποία ήταν πραγματικά σκληρή, γιατί φτάσαμε να δουλεύουμε αντί για πέντε ημέρες την εβδομάδα, τέσσερεις, τρεις , δύο ακόμη και καμία. Για να είμαστε σύμφωνοι με το νόμο, κάθε δέκα ημέρες οι υπάλληλοι έπαιρναν κάποια χρήματα.
- Δηλαδή, οι εργαζόμενοι μετατράπηκαν από μισθωτοί σε ημερομίσθιοι… Εκτός αυτού, καθυστερούσατε και τις πληρωμές;
- Έγιναν ημερομίσθιοι για να μην απολυθούν. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Έτσι μπορέσαμε να επιβιώσουμε. Όσο για τις πληρωμές ακόμη και τώρα υπάρχουν καθυστερήσεις. Είπα ότι δεν θέλω να κόψω ούτε ένα ευρώ από κανέναν. Έχουμε κάνει ένα bizness plan πληρώνουμε τις καθημερινές μας υποχρεώσεις και μέρος όσων οφείλουμε. Όμως, όπως η Ελλάδα ζητά χρόνο για να ανακάμψει, έτσι κι εμείς. Ζητάμε χρόνο. Και από τους προμηθευτές μας, οι οποίοι δεν μας άφησαν ποτέ χωρίς πρώτη ύλη, και από τους δανειστές το ίδιο κάνουμε. Πληρώνουμε μέρος των χρεών μας και τις υποχρεώσεις μας.
- Έχασε κανείς τη δουλειά του;
- Από τους 220 εργαζόμενους έχουν μείνει 130. Όλοι έφυγαν γιατί συνταξιοδοτήθηκαν. Δεν φεύγουν αλλιώς από την εταιρεία και θέλω να πω πως είναι όλοι καλοί στη δουλειά τους. Ακόμη και τώρα, οι συνεργάτες μου που ασχολούνται με τα οικονομικά της επιχείρησης μου λένε πως θα πρέπει να κρατήσω 100 εργαζόμενους και όχι 130. Το αρνούμαι. Άλλωστε, τώρα υπάρχει και ελπίδα. Περιμένουμε τη συνεργασία με έναν μεγάλο πελάτη από τη Γερμανία που πουλάει σε όλον τον κόσμο. Η προσπάθεια μας να μπούμε και πάλι στην ξένη αγορά είναι το καινούργιο μας στοίχημα. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε.
- Στην πάροδο των χρόνων υπήρξαν πολλές αυξομειώσεις του κέρδους της επιχείρησης;
- Μέχρι το 2010 είχαμε μια παραγωγή της τάξης του 1.000.000 ζευγαριών παπουτσιών το χρόνο. Τώρα, παράγουμε 2.000 ζευγάρια ημερησίως και το θεωρούμε άθλο. Από το 2010 και μετά το κέρδος εκμηδενίστηκε. Είχαμε όμως ένα κεφάλαιο 10.000.000 ευρώ με το οποίο καλύψαμε μέρος των δανείων μας. Έχουμε χρέη και στις τράπεζες και στο δημόσιο. Ξέρουν όμως ότι θα πληρώσουμε γιατί η παραγωγική μηχανή μας δεν σταμάτησε ποτέ.
-Σκεφτήκατε ποτέ να βάλετε λουκέτο στην επιχείρηση;
Ποτέ. Πίσω από μένα υπάρχει μία μακριά σειρά ανθρώπων που όλοι έχουν βάλει από ένα πετραδάκι για να δημιουργηθεί αυτό το οικοδόμημα. Θα είδατε τρία αγάλματα στην είσοδο του εργοστασίου. Είναι του πατέρα μου, της μητέρας μου και του άντρα μου. Πίσω από αυτούς τους ανθρώπους υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι που έβαλαν με τη σειρά τους όλα αυτά τα πετραδάκια που χρειάστηκαν για την οικοδόμηση αυτής της εταιρείας. Δεν μπορώ να τα ξεχάσω όλα αυτά.
- Ετοιμάζεστε για νέο άνοιγμα στην αγορά και μάλιστα του εξωτερικού. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που η εταιρεία Φειδάς εξάγει το παπούτσι της. Σωστά;
- Το 80% της παραγωγής μας διοχετευόταν στη Γερμανία μέχρι το 1980 – 1981. Τότε οι γερμανοί μας πρότειναν να εξαγοράσουν το 26% της επιχείρησης, ποσοστό που θα τους επέτρεπε να έχουν τον έλεγχο του προϊόντος. Αρνήθηκα την πρόταση. Περάσαμε και τότε πολύ δύσκολες ώρες, διότι με την άρνηση μου είχαμε χάσει αυτομάτως την απορρόφηση του 80% της παραγωγής μας. Μας κράτησε η εγχώρια αγορά. Ωστόσο, το παπούτσι μας ήταν γνωστό και στη Ρωσία διότι οι Γερμανοί το εξήγαγαν εκεί. Πήγαμε στην πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης και τους είπαμε για τα παπούτσια μας. Στην αρχή ήταν επιφυλακτικοί. Μας ζήτησαν να φτιάξουμε 740 μονοζεύγαρα – σαν δείγματα δηλαδή – για τις γυναίκες της ρωσικής πρεσβείας, οι οποίες τα φόρεσαν για ενάμιση χρόνο. Δουλέψαμε σαν να ήμασταν τσαγκαράδικο και όχι εργοστάσιο. Όταν το πρωτοείπα στην εταιρεία κόντεψαν να με πετάξουν από το παράθυρο, αλλά τους έπεισα ότι ήταν ο μοναδικός τρόπος να μπούμε στη ρωσική αγορά. Μέχρι το 1993 εξαγάμε παπούτσια εκεί. Μετά με τις αλλαγές (σ.σ πολιτικοοικονομικές) στη Ρωσία αναγκαστήκαμε να σταματήσουμε, αλλά πλέον τα παπούτσια μας τα απορροφούσε η Ελλάδα.
-Ποια είναι τα συστατικά μίας επιτυχημένης επιχείρησης;
- Πολύ δουλειά, καλή οργάνωση, εκπαιδευμένο προσωπικό, δηλαδή καλούς τεχνίτες , αγάπη για το προϊόν και μεράκι. Ξέρετε, το παπούτσι είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο. Έχει 78 φάσεις εργασίας. Έχουμε μηχανές κατάλληλες και σύγχρονες, αλλά , παρ΄ όλα αυτά, το παπούτσι πρέπει να περάσει από 78 ζευγάρια χέρια για να ολοκληρωθεί. Το προσωπικό πρέπει να σέβεται και να αγαπά τη δουλειά που κάνει. Δεν είναι όπως ένα πουκάμισο που εάν δεν προσέξεις τη ραφή του για παράδειγμα θα το χαλάσεις. Το πολύ – πολύ να σε ενοχλεί αισθητικά. Με τα παπούτσι όμως, μια λάθος ραφή σημαίνει ότι πρέπει να το καταστρέψεις γιατί αλλιώς δεν μπορείς να περπατήσεις φορώντας το.
- Σκεφτήκατε ποτέ, τις περιόδους των κρίσεων και ιδιαιτέρως της παρούσας, να χρησιμοποιήσετε φτηνά υλικά;
- Όχι. Θα έπρεπε να απευθυνθούμε στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου και αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να χάσουμε την ποιότητα των παπουτσιών μας.
- Κατά πόσο σας επηρεάζει η διακίνηση λαθραίων παπουτσιών;
- Είναι ο μεγάλος μας καημός. Πρόκειται για παπούτσια που έρχονται χωρίς τιμολόγια, δεν φυλάσσονται σε υποθήκες… Δεν μπορούμε να ελέγξουμε το λαθρεμπόριο. Δεν είμαστε κράτος. Εμείς κοιτάμε τη δική μας αυλή. Δεν μπορούμε ε να φτιάξουμε τις αυλές των άλλων.
- Ποιο είναι το μεγαλύτερο επιχειρηματικό σας λάθος;
- Το ότι επένδυσα στην Ελλάδα με το εργοστάσιο που εγκαινιάσαμε το 2010. Ήμουν πολύ αισιόδοξη. Είναι κατάρα να έχεις την αίσθηση ότι δεν μπορείς να ανοίξεις τα φτερά σου. Αν ζούσα σε άλλη εποχή ή άλλη χώρα θα με βράβευαν για την επένδυση μου. Εδώ και τώρα όμως, πρέπει να βρω λύσεις για να ξεπληρώσω τα χρέη μου.
- Μέσα σ΄ όλα αυτά που χωράνε οι βιολογικές καλλιέργειες;
- Πρόκειται για δουλειά α 40 χρόνων. Όταν ζούσε ο άντρας μου, είχα συνολικά δύο 24ωρα ελεύθερα μέσα στην εβδομάδα: Τετάρτη - Σάββατο απόγευμα και Κυριακή όλη ημέρα. Στις διακοπές η μητέρα μου έπαιρνε τα παιδιά μου και πήγαιναν στη Μεσσηνία, από όπου κατάγομαι. Έμενα μόνη μου και είχα ελεύθερο χρόνο. Τότε ήθελα να εκδώσω μια μεσσηνιακή ηθογραφία με τον τίτλο «Όταν τα πορτοκάλια γίνουν χρυσά». Ήμουν αναγκασμένη να μένω στην Αθήνα λόγω δουλειάς κι έτσι σκέφτηκα να φέρω τη Μεσσηνία στην Αθήνα. Είχα ένα κομπόδεμα από οικονομίες που έκανα με τα έξοδα του σπιτιού 150.000 ευρώ. Βρήκα 10 στρέμματα στο Μαραθώνα. Ο ιδιοκτήτης ζητούσε 240.000 ευρώ, τα 200.000 στο χέρι και τα 40.000 σιγά – σιγά. Το είπα στη μητέρα μου, μου έδωσε τις 50.000 ευρώ και αγόρασα το κτήμα. Βέβαια, το βιβλίο μου δεν εκδόθηκε ποτέ.
- Μια επιχειρηματίας χρειάζεται το κομπόδεμα της για μία να υλοποιήσει την επιθυμία της;
- Δεν είχε καμία σχέση με την επιχείρηση. Οι βιοκαλλιέργειες ήταν και είναι αποκλειστικά δικό μου θέμα.
- Το κτήμα στο Μαραθώνα βγάζει πολλούς καρπούς. Χρήματα βγάζει;
- Όχι.
- Και πως το διατηρείτε;
- Έχω κι εγώ ένα μισθό. Αντί να κάνω διακοπές για παράδειγμα χρησιμοποιώ τα χρήματα για το κτήμα μου. Αυτό με ικανοποιεί.
- Ως επιχειρηματίας αναζητάτε εναγωνίως το οικονομικό κέρδος;
- Όχι. Ίσως να το οφείλω στον πατέρα μου που ήταν καλλιτέχνης και τον παππού μου, έναν άνθρωπο που είχε δουλέψει σκληρά 15 χρόνια στα τρένα στην Αμερική, αλλά είχε παραμείνει στη ζωή του ένας ήρεμος άνθρωπος, μου εξαντλούσε όλη του την αυστηρότητα λέγοντας μονάχα «ρε παιδί μου!». Όταν , με όλα αυτά που συμβαίνουν, βλέπω ανθρώπους γεμάτους εκνευρισμό σκέφτομαι «τι κρίμα! Δεν έχει καταλάβει τίποτε απ΄ ότι συμβαίνει γύρω του…»
- Δεν έχετε κουραστεί πια;
- Όχι. Μ΄ αρέσει αυτό που κάνω.
Κυβέλη Χατζηζήση
